Mazmuny
Taǵamdyq allergııa qanshalyqty jıi kezdesedi?
Taǵamdyq allergııa men taǵamdy kótere almaýdyń arasyndaǵy aıyrmashylyq qandaı?
Taǵamdyq allergııanyń sımptomdary qandaı?
Sebepteri jáne qaýip faktorlary
Taǵamdyq allergııany qalaı emdeıdi?
Taǵamdyq allergııa qanshalyqty jıi kezdesedi?
Adamdardyń 25 % ózderinde belgili bir taǵam ónimderine allergııa bar dep oılasa, zertteýler balalardyń 6% jáne eresekterdiń 2% ǵana taǵamdyq allergııaǵa shaldyqqandyǵyn rastaıdy.
Taǵamdyq allergııa men taǵamdy kótere almaýdyń arasyndaǵy aıyrmashylyq qandaı?
Naqty taǵamdyq allergııa – organızmniń ımmýndyq júıesiniń (ınfektsııamen kúresýge qajet) organızmge allergenniń túsýine jaýapty serpini. Kópshilik jaǵdaıda adamdarda taǵamdy kótere almaý paıda bolady, bul degenimiz taǵam qabyldaýdan týyndaıtyn jaǵymsyz sımptomdardyń paıda bolýy (bul kezde ımmýndyq júıe qamtylmaıdy).
Mysaly, sútke allergııa eresekterge qaraǵanda balalarda jıi kezdesedi. Degenmen, balalardyń kópshiliginde sútke allergııa 2-3 jasqa qaraı joıylady. Sútke allergııanyń sımptomdaryna sút ónimderin tutynǵannan keıin teriniń kúldirektenýi, qusý jáne tynys alýdaǵy máseleler jatady. Kóptegen eresekterde sút ónimderine allergııaǵa uqsaıtyn sımptomdar paıda bolýy múmkin, sebebi, eresekterde sútte bolatyn qantty (laktoza) qorytýda máseleler jıi kezdesedi. Bul «laktozany kótere almaý» dep atalady, bul allergııa emes, sebebi, qandaı da bir ónimdi kótere almaý ımmýndyq júıeni qamtymaıdy. Laktozany kótere almaýdyń sımptomdaryna jatatyndar – ishtiń kebýi, túıilýi, júrek aınýy, shamadan tys jeldený, ishtiń ótýi.
Taǵamdyq allergııanyń sımptomdary qandaı?
Taǵamdyq allergııanyń jıi kezdesetin sımptomdary:
- Teriniń kúldirektenýi (teridegi isiný sekildi)
- Isiný
- Teriniń qyshýy
- Aýyzdaǵy qyshý nemese shanshý
- Aýyzdaǵy metall dámi
- Jótel, qıyndaǵan ysqyratyndaı tynys alý
- Kómeıdegi qysý sezimi
- Dıareıa
- Qusý
Naýqas ózin nashar sezinýi múmkin, terisi solǵyn tartyp, arterıaldyq qysymy túskennen, esten tanýy da yqtımal. Taǵamdyq allergııaǵa baılanysty jıi kezdesetin sozylmaly aýrýlar - ekzema jáne astma (demikpe).
Taǵamdyq allergııa kúshtiligine saı anafılaksııa atalatyn serpindi týyndatqan jaǵdaıda ólim-jitimge de aparýy múmkin. Bul serpin kezinde tynys alý joldary tejeledi, naýqasqa tynys alý qıynǵa túsedi. Adrenalın atalatyn ınektsııany ýaqytyly engizý ómirdi qutqarýy múmkin.
Eger balada nemese eresekte kúshti allergııa bolsa, dáriger adamnyń ózdiginshe ınektsııa jasaýy úshin arnaıy shprıts-qalamnyń kómegimen adrenalın salýdy taǵaıyndaıdy. Dáriger ony qoldanýdy úıretedi. Eger naýqasqa bul dári qajet dep sanasa, ony naýqas udaıy ózimen birge alyp júrýi tıis.
Allergııalyq serpini bar adamdar «jedel járdem» kóligimen aýrýhananyń qabyldaý bólimine jetkizilýi tıis, sebebi, organızmge ózdiginshe engizilgen adrenalınniń mólsheri qaýipti bolýy múmkin. Dáriger qan aınalymyn, tynys alýdy, zattek almasýyn baıaýlatý úshin adrenalın berýi múmkin.
Sebepteri jáne qaýip faktorlary
Qandaı ónimder jıi allergııalyq serpindi týyndatady?
Allergııa kez kelgen taǵamǵa paıda bolýy múmkindigine qaramastan, kóbinese, allergender – jańǵaqtar, arahıs, sút, jumyrtqa, soıa, bıdaı, balyq jáne mollıýskiler. Osy segiz ónim taǵamdyq allergııa paıda bolýynyń 90% jaǵdaıyna jaýapty. Kópshilik jaǵdaıda allergııa 4 ónimge paıda bolady.
Mende taǵamdyq boıaǵyshtarǵa nemese jasandy hosh ıistendirgishterge allergııa bolýy múmkin be?
Zertteýlerge saı, keıbir taǵamdyq qospalar jáne jasandy táttilendirgishter keıbir adamdardaǵy allergııanyń sebebi bolýy múmkin.
Mende qantqa allergııa bolýy múmkin be?
Joq. Taǵamdyq allergııa ımmýndyq júıes taǵam ónimderindegi belgili bir aqýyzdy «bógde» sanap, oǵan qarsy kúreskende paıda bolady. Bul maılar men qanttarǵa qatysty emes.
Taǵamdyq allergııany qalaı emdeıdi?
Naýqasta taǵamdyq allergııa bar ekendigi anyqtalsa, ony týyndatqan ónimderdi tutynýdan alshaq bolý qajet. Eger sizde allergııa bolsa, jáne siz sebebin bilseńiz, jeıtin ónimderińizdiń japsyrmalaryn oqýyńyz shart. Dáriger allergııany týyndatatyn ónimderdi tutynýdan alshaq bolýǵa úıretedi. Eger balada allergııa bolsa, mektepke bul týraly habarlańyz, alshaq bolatyn ónimderdiń tizimin berińiz, sondaı-aq, osyndaı ónimdi kezdeısoq jep qoıǵan jaǵdaıda alǵashqy járdem kórsetý sharalary týraly aıtyńyz.
Jas óskende taǵamdyq allergııa ótedi me?
Kóptegen adamdarda jas óskende sútke, jumyrtqaǵa, soıa ónimderine jáne bıdaıǵa allergııa ótedi, biraq, barlyǵynda emes. Kóbinese, arahıske, jańǵaqqa, balyqqa, mollıýskilerge allergııa jaspen birge ótpeıdi.
- Men ózimde taǵamdy kótere almaý emes, taǵamdyq allergııa ekendigin qalaı bilemin?
- Mende taǵamdyq allergııa bar. Basqa zattekterge allergııa paıda bolýyna beıim bolýym múmkin be?
- Taǵam men úshin qaýpsizdigine qalaı kóz jetkizemin?
- Eger ónimdi nemese taǵam ónimderiniń tobyn ratsıonnan alyp tastasam, mende qorektik zattekterdiń tapshylyǵy paıda bolýy múmkin be?
- Aýrýhananyń barlyq dárigerleri men qyzmetkerleri meniń allergııam týraly biletindigine qalaı kóz jetkizemin?
- Mendegi allergııalyq serpinniń asqynýyn qalaı bilemin?
- Mende taǵamdyq allergııa bar. Anafılaksııa qaýpi bar ma?
- Adrenalın alýym qajet pe? Ony qalaı qoldanamyn?