Mazmuny
Parodonttyq abstsess – tis pen qyzyl ıektiń arasyndaǵy keńistikte iriń tolǵan qýys (qalta tárizdi oshaq), bakterıaldyq ınfektsııanyń túsýinen qyzyl ıektiń irińdi qabynýynyń nátıjesinde túziledi.
Parodonttyq abstsess aldymen naqty bir tistiń astynda ornalasady, isinip, qyzarǵan, domalaq pishindi túzilis túrinde bolady. Tiske tıgende parodonttyq abstsess kúshti aýyrsyný beredi. Parodonttyq abstsess asqynǵanda úlken ólshemge jetip, bet pishinin ózgertýi múmkin.
Parodont – tisti qorshap, ony tómengi jáne joǵarǵy ıektiń súıeginde bekitetin tinder. Parodontqa kelesi tinder kiredi: qyzyl ıek, súıek tini, tistiń tamyry men súıektiń arasyndaǵy baılam, tis tamyrynyń tsementi. Bakterııalar tistiń ishki bóligine tereń qýys, tistegi syzat nemese jarylý arqyly túsýi múmkin. Infektsııa túsýiniń nátıjesinde parodontta abstsess damýy múmkin (parodonttyq abstsess).
Parodonttyq abstsesstiń sebepteri:
· Qyzyl ıektiń túrli aýrýlary (gıngıvıt – qyzyl ıektiń betkeri qabynýy; parodontıt – parodontty qamtıtyn qabyný úrdisi; parodontoz — parodonttyń qorektenýiniń buzylysy, oǵan qyzyl ıektiń túsýi, tis moıyndarynyń ashylýy tán)
· Qyzyl ıektiń mehanıkalyq jaraqaty, onyń ishinde, kúıikter.
· Plomba qoıǵan kezdegi protezısttiń nemese stomatologtyń sapasyz jumysy, plombanyń sheti janasqanda udaıy qyzyl ıekti zaqymdaıdy.
Parodonttyq abstsesstiń damýynyń qaýip faktorlaryna jatatyndar:
· Aýyzdyń nashar gıgıenasy
· Qanttyń kóp mólsheri bar tamaqtaný ratsıony
Parodonttyq abstsess kezinde kelesi jaıttar baıqalady:
· Kúshti, solqyldap aýyrý
· Ystyq, sýyq ónimder men sýsyndardy tutynǵandaǵy tistiń asqan sezimtaldyǵy
· Tisti jáne qyzyl ıekti basqandaǵy, sondaı-aq, taǵamdy shaınaǵandaǵy asqan sezimtaldyq
· Qyzba
· Parodonttyq abstsess aýmaǵyndaǵy bettiń isinýi
· Iek astylyq jáne moıyn lımfa túıinderiniń ulǵaıýy (bul ımmýndyq júıeniń aǵzasy, negizgi qyzmeti tosqaýyldyq-súzgilik, ıaǵnı, lımfa aǵyny jolymen bakterııalardy jáne basqa bógde zattardy ustap qalady)
· Abstsessty jarý tis aýyrýyn jeńildetedi
Parodonttyq abstsess stomatologtyń qaraýy kezinde syrtqy belgileri boıynsha jeńil anyqtalady.
Qaraý kezinde dáriger anyqtaıdy:
· Aýrý tisti azdap basady (naýqas abstsess aýmaǵynda kúrt aýyrsynýdy sezinedi)
· Naýqasty tis rentgenine baǵyttaıdy. Aýrý tistiń rentgeni abstsesstiń ornalasýyn, onyń taralýyn anyqtaýǵa kómektesedi.
Parodonttyq abstsessti emdeýdi tek dáriger taǵaıyndaıdy. Óz betińizshe emdelýge bolmaıdy, irińdi qaltany óz betińizshe jarýǵa tyryspańyz, bul kúrdeli saldarǵa aparýy múmkin.
Parodonttyq abstsessti stomatologııalyq emdeý iriń qaltany hırýrgııalyq jarýǵa jáne ishindegi irińdi syrtqa shyǵarýǵa negizdeledi. Odan keıin qýys bakterııalardy joıatyn (antıseptık) dárilik eritindimen shaıý arqyly tirshiligin joıǵan tinderden muqııat tazartylady. Joǵaryda keltirilgen em-sharalardan basqa dáriger qabynýǵa qarsy emdeýdi taǵaıyndaıdy.
Parodonttyq abstsessti ýaqytyly jáne durys emdeýdiń nátıjesi – tolyǵymen saýyǵý. Emdeý kesh bastalsa, abstsess sozylmaly satyǵa ótýi múmkin, bul kezde ınfektsııa búkil organızmge taralýy múmkin, bul aýyr saldarǵa aparyp, qıyn emdeledi.
Parodonttyq abstsessti ýaqytyly jaryp, almasa, ınfektsııa qan aǵymyna túsip, búkil denege taraıdy (sepsıs). Immýnıtettiń álsizdiginde ınfektsııanyń taralý qaýpi arta túsedi.
Ýaqytyly medıtsınalyq járdem jasalmasa, parodonttyq abstsesste kelesi asqynýlar bolýy múmkin:
· Iektiń osteomıelıti (ıektiń súıek tininiń qabynýy)
· Aýyz qýysynyń flegmonasy (til astylyq jáne ıek astylyq aýmaqtyń tinderiniń jaıylǵan irińdi qabynýy)
Dárigerge kórinińiz, eger:
· Abstsess aýmaǵynda kúshti aýyrsyný, qyzba jáne isiný bolsa
· Tynys alýda nemese jutýda másele bolsa. Bul belgiler ınfektsııa ıekke jáne qorshaıtyn tinderge tereń taralýyn nusqaýy múmkin.
Parodonttyq abstsesstiń aldyn alý úshin aldymen aýyz qýysynyń muqııat gıgıenasyn qadaǵalaý jáne qyzyl ıektiń jaǵdaıyn baqylaý qajet.
· Tisti kúnine eki ret, ftor quramdas tis pastasymen tazalaý qajet.
· Kúndelikti tistiń arasyndaǵy astyń qaldyǵyn tazalaý úshin jipti qoldaný qajet.
· Tis shetkasyn 3-4 aı saıyn, qyly tozǵan saıyn aýystyryp otyrý qajet.
· Táttini shektep, tek salaýatty taǵamdy tutyný qajet.
· Udaıy qarap otyrý jáne tisti kásiptik tazalaý úshin stomatologqa baryp turý qajet.
· Tis emalin buzylýdan qosymsha qorǵaý úshin aýyzdy shaıý úshin túrli eritindilerdi qoldanyńyz.